Bài 39. Benzen

Benzene là một hợp chất hữu cơ có công thức hoá học C₆H₆. Phân tử khối 28

Benzen là một hyđrocacbon thơm, trong điều kiện bình thường là một chất lỏng không màu, mùi dịu ngọt dễ chịu, dễ cháy. Benzen tan rất kém trong nước và rượu. Vì chỉ chứa carbon và hydro nên benzene là một hydrocarbon.

I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Benzen C₆H₆ là chất lỏng, không màu, không tan trong nước, benzen có tính độc. Benzen hòa tan nhiều chất như: dầu ăn, cao su, nến, iot..

II. CẤU TẠO PHÂN TỬ

- Phân tử benzen có cấu tạo là một vòng 6 cạnh, trong đó có ba liên kết đôi xen kẽ với ba liên kết đơn.

 

              Hoặc             

 

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

1.  Tác dụng với oxi:

- Khi đốt benzen cháy trong không khí tạo ra CO₂ và H₂O, ngọn lửa có nhiều khói đen (chứa muội than). Nguyên nhân là do phân tử benzen lớn nên khó cháy hoàn toàn thành khí CO2 và hơi nước. 

 

                          2C₆H₆ +  15O₂ -> 12CO₂ + 6H₂O (điều kiện nhiệt độ)

2.  Phản ứng thế với với brom:

- Benzen không làm mất màu dung dịch brom như etilen và axetilen. Benzen chỉ tham gia phản ứng thế với brom lỏng và cần có xúc tác là bột sắt.

                           C₆H₆(l) + Br₂(l) -> HBr + C₆H₅Br (brom benzen)  (xúc tác bột Fe)

Chú ý: Benzen chỉ phản ứng với brom nguyên chất không phản ứng với dung dịch nước brom.

3. Phản ứng cộng:

- Benzen khó tham gia phản ứng cộng hơn etilen và axetilen. Tuy nhiên, trong điều kiện thích hợp benzen có phản ứng cộng với một số chất như H₂, Cl₂,…

                            C₆H₆ + 3H₂ -> C₆H₁₂ (Xiclohexan) (xúc tác Ni, nhiệt độ)

Kết luận: Do phân tử có cấu tạo đặc biệt nên benzen vừa có phản ứng thế vừa có phản ứng cộng

IV. ỨNG DỤNG

- Benzen là nguyên liệu quan trọng để sản xuất chất dẻo, phẩm nhuộm, dược phẩm, thuốc trừ sâu..

- Benzen làm dung môi hòa tan nhiều chất hữu cơ trong công nghiệp và trong phòng thí nghiệm.

 

 

 

Xem tất cả bài giảng hoá học