N2O (Dinitơ monoxit) là gì?

1. Tính chất vật lý

N₂O là một chất khí không màu, có vị ngọt. Nó còn được gọi là "khí cười" vì nó gây nên cảm giác say và hay cười. Việc hít thở liên tục hơi có thể làm giảm quá trình ra quyết định. Nó không cháy nhưng nó sẽ đẩy nhanh quá trình đốt cháy vật liệu dễ cháy trong đám cháy. Nó có thể hòa tan trong nước . Hơi của nó nặng hơn không khí. Việc tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc lửa trong thời gian dài có thể khiến nó bị vỡ dữ dội và nổ tung. 

N₂O, chất lỏng được làm lạnh xuất hiện dưới dạng chất lỏng không màu. Mật độ 1,22 g / cm³ ở điểm sôi -89°C. Sự sôi để tạo ra một chất khí không màu, có mùi ngọt và độ độc vừa phải. Trong thực tế, N₂O lỏng được đựng trong những bình thép. Áp suất hóa hơi vào khoảng 745 psig ở 70 ° F. 

2. Cấu tạo phân tử

Phân tử N₂O có cấu tạo đường thẳng tương tự với phân tử CO₂ nhưng không đối xứng:

Với các độ dài liên kết N - N là 1,26 A và của liên kết N - O là 1,186 A. Độ dài của liên kết N - N ở đây không phù hợp với liên kết ba N$\equiv$ N ( 1,10 A) hay liên kết đôi N=N (1,25A) và độ dài của liên kết  N - O cũng không phù hợp với liên đôi N = O (1,14A) hay liên kết đơn N - O (1,36 A). Điều này cho thấy N₂O tồn tại đồng thời dưới hai dạng phân tử có cấu tạo như sau:

Phân tử N₂O còn có tổng số electron giống với phân tử CO₂, cả hai oxit này ở trạng thái rắn có mạng lưới tinh thể giống nhau.

3. Tính chất hóa học

Ở nhiệt độ thường, N₂O bền nên kém hoạt động nhưng khi đun nóng đến khoảng 500^oC, nó phân hủy thành nguyên tố 

2N₂O = 2N₂ + O₂, cho nên khi đun nóng nó có thể tương tác với tất cả những chất có thể tương tác với oxi. Ví dụ như nó tương tác với các kim loại kiềm tạo nên hỗn hợp nitrat nitrit và nito. Than, photpho và nhiều hợp chất hữu cơ đang cháy dở trong không khí có thể tiếp tục cháy trong khí N₂O. Những hỗn hợp của N₂O và H₂, hay với NH₃ sẽ nổ khi được đốt cháy.

N₂O + H₂ = N₂ + H₂O

3N₂O + 2NH₃ = 4N₂ + 3H₂O

4. Điều chế

N₂O thường được điều chế bằng cách nhiệt phân muối NH₄NO₃ ở nhiệt độ 250^oC:

 NH₄NO₃ = N₂O + 2H₂O

Phản ứng này phát hiện nên chỉ cần đun nóng lúc ban đầu, khi phản ứng đã bắt đầu xảy ra, thôi đun để tránh hiện tượng nổ (trên 300^oC  NH₄NO₃ phân hủy nổ: 2 NH₄NO₃ = 2N₂ + 4H₂O + O₂). Sản phẩm khí N₂O thu được thường có lẫn 1 -2 % NO; khí này có thể được loại bỏ dễ dàng khi cho sản phẩm khí đó đi qua dung dịch FeSO₄

_{5. Ứng dụng}

Trong y học, người ta dùng một hỗn hợp gồm có 20% O₂ và 80% N₂O để gây mê trong những ca mổ xẻ nhẹ. Ưu điểm của thuốc gây mê này là chóng được loại ra khỏi cơ thể nên ít gây nên những cảm giác khó chịu sau khi được gây mê.

Trong công nghiệp, N₂O được sử dụng trong bao bì áp lực, để đông lạnh thực phẩm và sản xuất các hóa chất khác.  

5. Ảnh hưởng của việc sử dụng khí cười tới sức khỏe

 Công việc của người dùng  là “thổi” và “hít” – “hít” và “thổi”, khi đó khí N₂O lan tỏa, ngấm vào cơ thể sẽ tạo cảm giác phấn khích, tạo ảo giác gây cười cho người sử dụng. Hít khí này vào cảm giác tê tê, đặc biệt là nghe nhạc rõ, sau đó phấn khích, cười ngả nghiêng…

Những quả bóng cười được giới trẻ sử dụng hiện nay

Tuy nhiên, khi lạm dụng bong bóng cười nó sẽ có tác hại rất khôn lường. Theo đó, nó có thể gây rối loạn thần kinh và đặc biệt là tổn thương não bộ. Thực tế  đã có rất nhiều trường hợp tai nạn do “bóng cười” gây ra. Khi hít bóng cười người chơi sẽ thấy sảng khoái cứ thế mà cười không thể kiểm soát được, sau đó hoàn toàn chìm đắm trong ảo giác, đê mê với mọi thứ xung quanh và gây tai nạn lúc nào không biết. Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng: Việc hít bóng cười hay khí cười ảnh hưởng trực tiếp tới tim mạch, hệ thần kinh mà hậu quả xấu nhất là dẫn tới trầm cảm hoặc thiệt mạng. Việc sử dụng chất gây ảo giác do bóng cười lâu ngày sẽ rất dễ đi đến sử dụng thuốc gây nghiện thật sự, tai hại là sử dụng ma túy. Bởi vì, khi đã quen cảm giác phê với ảo giác, các bạn trẻ rất dễ tìm đến thứ tạo cảm giác mạnh hơn. Người quen dùng khí cười để “phê” thì sẽ dễ sa vào ma túy thực sự như chơi thử hàng cỏ, thuốc lắc, hàng đá... đến lúc nào đó sẽ chơi heroin. Từ hút đến tiêm chích và rồi chắc chắn sử dụng ma túy nguy hại.
Vì vậy mỗi người, mỗi gia đình cần kiểm soát con em mình nếu có dấu hiệu chơi bong bóng cười.

Xem tất cả khái niệm hoá học